Δένδρα στην πόλη.
                           Μέρος πρώτο
          Σοφόρα η ιαπωνική.(Sophora japonica)

Σοφόρα η ιαπωνική.

Άνθη Σοφόρας

   Η Σοφόρα η ιαπωνική κατάγεται αντίθετα από ότι λέει το όνομα της από την Δυτική  Κίνα όπου φυτρώνει σε ήμι-ερημικό περιβάλλον. Καλλιεργείται για 2000 χρόνια στην Κίνα αλλά διαδόθηκε επίσης  στην Κορέα και στην Ιαπωνία. Το κοινό όνομα του στην Κίνα είναι Ξύλο Δαιμόνων.Στην Αγγλική γλώσσα είναι Δέντρο του Λόγιου ή Δέντρο της Παγόδας, επειδή ίσως στην Κίνα φυτευόταν στους κήπους των Μανδαρίνων (κρατικοί αξιωματούχοι που προσλαμβάνονταν με φιλολογικές γραπτές εξετάσεις)και στην Ιαπωνία φυτευόταν σε βουδιστικούς ναούς. Ο ιησουίτης Pierre D.Incarville ευρισκόμενος σε διπλωματική αποστολή στο Πεκίνο για την καλλιέργεια ευρωπαϊκών φυτών στην αυτοκρατορική αυλή, έστειλε σπόρους του δένδρου αυτού στην Γαλλία το 1747 με ένα καραβάνι μέσω Μόσχας. Έκτοτε διαδόθηκε στην Ευρώπη κυρίως σε βοτανικούς κήπους. Παρέμεινε στην αφάνεια με εξαίρεση τη Μαδρίτη όπου φυτευόταν στους δρόμους τον 19 αιώνα λόγω της ανθεκτικότητας στην ξηρασία αλλά  ξέφυγε από τους βοτανικούς κήπους στην υπόλοιπη Ευρώπη τη δεκαετία του 1960 όταν αναζητήθηκαν από τις υπηρεσίες πρασίνου των δήμων  δέντρα ανθεκτικά στη ρύπανση σε αστικό περιβάλλον. Είτε πρόκειται για την Πράγα είτε πρόκειται για την Αθήνα το δένδρο αυτό είναι από τα πιο συνηθισμένα. Η αιτία της διάδοσης του είναι, η προσαρμοστικότητα του στα διάφορα εδάφη και ιδιαίτερα στα συμπιεσμένα, η αντοχή του στην ρύπανση, η έλλειψη σοβαρών μυκητολογικών ασθενειών, η αδιαφορία των εντόμων, η αντοχή του στην ζέστη και την ξηρασία και το ότι δεν σηκώνει τα πεζοδρόμια. Αναπτύσσεται καλύτερα στον ήλιο και στα ζεστά καλοκαίρια όπου ανθίζει άφθονα. Φυτεύεται

Φύλλα Σοφόρας

όπου την φύτευση στα πεζοδρόμια έχει ο δήμος, κυρίως στον δήμο της Αθήνας σε πεζοδρόμια και πλατείες .Ίσως ο πρώτος δρόμος που φυτεύτηκε είναι η Αχαρνών όπου τα δέντρα

Καρποί Σοφόρας

είναι αρκετά μεγάλα και έχουν αποκτήσει  ανοικτή κόμη σε αντίθεση με πυκνή κόμη που έχουν σε μικρότερη ηλικία. Ανθίζει μετά 10 -12 χρόνια στο τέλος καλοκαιριού. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο.Η πιο διαδεδομένη από τις ποικιλίες είναι η Regent που επιλέχθηκε  στην Αμερική από τα φυτώρια Pricenton to 1964.Μπορεί να διαμορφωθεί με κεντρικό στέλεχος, έχει κωνική μορφή σε νεαρή ηλικία και στρογγυλή κόμη αργότερα.Μεγαλώνει πιο γρήγορα και ανθίζει πιο γρήγορα στα 6-8 χρόνια. Είναι πιο στενή και πιο κατάλληλη για δρόμους.

Sophora japonica Regent.

Το 1985 το ίδιο φυτώριο παρουσίασε την Princeton Upright  η Fleright που είναι πιο στενή και κατάλληλη για στενούς δρόμους.

Sophora japonica Princeton Upright.

 Οι Ολλανδοί το 1986 παρουσίασαν την επιλογή Harry van Haaren που την άνοιξη τα φύλλα της είναι κίτρινα για να γίνουν πράσινα το καλοκαίρι.Υπάρχει επίσης από το 1826 η κλαίουσα μορφή με το όνομα Pendula. 

Η sophora japonica Harry van Haaren
 με κίτρινο χρωματισμό στα νέα φύλλα. 

Sophora japonica pendula

                    Μεσογειακός κήπος
                     Summer dry garden

 Ο μεσογειακός κήπος είναι προσαρμοσμένος στο μεσογειακό κλίμα.Το μεσογειακό κλίμα χαρακτηρίζεται από ήπιο βροχερό χειμώνα και ζεστό και ξηρό καλοκαίρι. Ο ήπιος χειμώνας επιτρέπει την καλλιέργεια μεσογειακών φυτών που δεν αντέχουν το ψύχος όπως η δάφνη(Laurus nobilis) και η μυρτιά (Myrtus communis) αλλά και την καλλιέργεια ευαίσθητων φυτών ως πολυετών ενώ σε πιο ψυχρό κλίμα καλλιεργούνται ως ετήσια όπως το γεράνι (Pelargonium) και το αργυράνθεμο ( Argyrathemum).
Έτσι ως μεσογειακός κήπος μπορεί να νοηθεί ένας κήπος που χρησιμοποιεί ευαίσθητα στο ψύχος φυτά δένδρα, θάμνους και ποώδη.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό του μεσογειακού κλίματος είναι το ζεστό και ξηρό καλοκαίρι.Έτσι ως μεσογειακό κήπο μπορούμε να θεωρήσουμε ένα κήπο που είναι προσαρμοσμένος στο ζεστό και ξηρό καλοκαίρι. Ένας τέτοιος κήπος δέ μπορεί να περιλαμβάνει χλοοτάπητα γιατί δέ φαίνεται φυσικός.
          Χλοοτάπητας στην Καλιφόρνια.

Βλέπεται πόσο εξωτικός δείχνει ο χλοοτάπητας σε μεσογειακό τοπίο. 
Μεσογειακός δεν είναι ο κήπος που χρησιμοποιεί μεσογειακά φυτά μέσα σε ένα χλοοτάπητα.Όπως ο κήπος που η εταιρεία μεσογειακού κήπου έχει για παράδειγμα στην Ελλάδα στην ιστοσελίδα της.
     Μεσογειακός κήπος στην Πεντέλη.

Πρόκειται για Αγγλικό κήπο στην Ελλάδα με μεσογειακά φυτά, πραγματικά αλλόκοτος συνδυασμός.Τα μεσογειακά φυτά προσαρμοσμένα στην καλοκαιρινή ξηρασία έχουν πρόβλημα με τις ποσότητες αρδευτικού νερού που χρειάζονται στο μεσογειακό καλοκαίρι για να διατηρηθεί πράσινος ένας χλοοτάπητας. Ενώ τα μεσογειακά φυτά έχουν λιγότερο πρόβλημα στο δροσερό καλοκαίρι της Αγγλίας μέσα σε ένα χλοοτάπητα. Έτσι καταλήγουμε στο παράδοξο να είναι πιο εύκολο να καλλιεργήσεις μεσογειακά φυτά στην Αγγλία από ότι στην Ελλάδα. 

                         mimosa de paris
                        forsythia x intermedia
        Οι τέσσερις εποχές στον κήπο.
 Ένας κήπος αλλάζει κατά την διάρκεια του χρόνου. Αν υποθέσουμε ότι γράφετε μια έκθεση περιγράφοντας τον κήπο σας στην διάρκεια του χρόνου και δεν έχετε τίποτα να γράψετε ή σχεδόν τίποτα γιατί δεν έχετε παρατηρήσει κάτι τότε μάλλον έχετε εξωτερικό χώρο και όχι κήπο. Τα άνθη, οι καρποί, τα καινούρια φύλλα την άνοιξη, το χρώμα του φθινοπώρου στα φύλλα πριν πέσουν, αυτά είναι τα γεγονότα του κήπου. Ένας εξωτερικός χώρος στατικός και μονότονος αν όχι καταθλιπτικός είναι όταν  δεν αλλάζει τίποτα αν και υπάρχει άφθονο πράσινο, ο χλοοτάπητας μπορεί να είναι πράσινος όλο τον χρόνο όπως και οι κουρεμένοι φυτικοί φράχτες που καλύπτουν και κρύβουν φράχτες και τοίχους. Υπάρχουν διαφορετικές αντιλήψεις για την αλλαγή αυτή, μια από αυτές θέλει την αλλαγή αυτή να υπάρχει σε κάθε φυτό ξεχωριστά έτσι ώστε να υπάρχει ενδιαφέρον όλο τον χρόνο στο ίδιο φυτό. Αυτή είναι η πιο μοντέρνα αντίληψη και τα φυτά που ταιριάζουν σε αυτή είναι σε εκτίμηση από τους σχεδιαστές .Η άλλη αντίληψη παλιάς μόδας  αρκείται στο να υπάρχει ενδιαφέρον σε ένα φυτό μία μόνο εποχή, έτσι ο κήπος αποτελείται από φυτά που έχουν μια εποχή ενδιαφέροντος, άλλα φυτά ξεχωρίζουν την άνοιξη άλλα το χειμώνα,φθινόπωρο και καλοκαίρι.
                                     Φορσύθια
    Η φορσύθια (forsythia) είναι ένας θάμνος που ταιριάζει  σε αυτούς που ακολουθούν αυτή  τη παλαιότερη  αντίληψη. Έχει εντυπωσιακή ανθοφορία που αναγγέλλει το τέλος του χειμώνα στις πιο πρώιμες ποικιλίες του αλλά δεν παρουσιάζει ενδιαφέρον τις υπόλοιπες εποχές με το φύλλωμα του η τους καρπούς του η με το χρώμα των φύλλων του πριν πέσουν το φθινόπωρο. Η φορσύθια ανακαλύφθηκε από τους ευρωπαίους ως φυτά που καλλιεργούνταν στους κήπους της Ιαπωνίας. Η χώρα ήταν κλειστή στους ξένους, οι μόνοι που επιτρεπόταν να παραμένουν σε ένα τεχνητό νησί στο κόλπο του Nagasaki ηταν αρχικά οι Πορτογάλοι και έπειτα οι Ολλανδοί. Παραδόξως αυτή η τόσο απομονωμένη χώρα έμελλε να γεμίσει τις βοτανικές συλλογές της Ευρώπης και η χλωρίδα της να γίνει από τις πιο γνωστές εξαιτίας ίσως της περιέργειας που δημιουργήθηκε στους ευρωπαίους για οτιδήποτε ιαπωνικό. Για πρώτη φορά περιγράφηκε  από τον Engelbert Kaemfer γερμανό ιατρό( ιατρική και φυσική ιστορία) το 1712 στην περιγραφή χλωρίδας της Άπω Ανατολής στο Amoenitatum exoticarum και αναφέρεται με το ιαπωνικό του όνομα rengjo, μέλος της ολλανδικής εταιρίας ανατολικών ινδιών ( VOC) που ειχε παραμείνει στο τεχνητό νησί Dejima από το 1690 μεχρι το 1692.   Δεύτερη  φορά από τον Carl Peter Thunberg σουηδό μαθητή του Λινναίου ( ιατρική και φυσική ιστορία) που το 1775 εγκαταστάθηκε ως μέλος της ολλανδικής εταιρίας ανατολικών ινδιών ( VOC) στο τεχνητό νησί Dejima στο κόλπο του Ναγκασάκι. Εκεί συνέλεξε σε ανταλλαγή για ιατρικές γνώσεις  φυτά. Ένα από αυτά ήταν η Syringa suspensa όπως το ονόμασε ένα είδος με κρεμοκλαδή κλαδιά που καλλιεργείτο στους ιαπωνικούς κήπους , το 1780 η βοτανική περιγραφή του περιλαμβανόταν στο Flora japonica που έγραψε ο ίδιος. O Martin Vahl βοτανολόγος στο πανεπιστήμιο της Κοπενγχάγης περιέγραψε με βάση την περιγραφή του Thunberg το είδος ως  forsythia suspensa τo 1804  προς τιμη του William Forsyth διευθυντή στους βασιλικούς κήπους του Kensington και του παλατιού St.James. O Philipp franz von Siebold γερμανός γιατρός( ιατρικη και φυσικη ιστορια) έγινε γιατρός στην υπηρεσία του ολλανδικου κράτους που ειχε αντικαταστήσει την VOC που ειχε χρεοκοπήσει το1789.Στάλθηκε στο dejima και χάρη στην σωτήρια θεραπεία σε τοπικό αξιωματούχο του επετράπη να ζήσει και να   λειτουργήσει ιατρική σχολή στο Nagasaki κάτι που του επέτρεψε να δημιουργήσει μια μεγάλη συλλογή φυτών και ζώων  με την βοήθεια των μαθητών του ενώ δημιούργησε   στο νησί Dejima έναν βοτανικό κήπο από το 1825 μέχρι το 1829 οπότε απελάθηκε από τους Ιάπωνες. Στο έργο του Flora japonica έχει σχέδια της Forsythia suspensa που αναφέρει ότι βρίσκεται μόνο σε κήπους και διακρίνει δύο μορφές μια που είναι κρεμοκλαδής και μια ορθόκλαδη. Έτσι τo 1833 o Verkek Pistorius από αυτή την συλλογή μετέφερε τα πρώτα φυτά Forsythia suspensa στην Ολλανδία το 1833.Αργότερα βρέθηκε η  forsythia suspensa  σε κήπους   στην Κίνα αλλά και αυτοφυής αλλά και η forsythia viridissima  σε αποστολή αναζήτησης φυτών από τον σκοτσέζο φυσιοδίφη Robert Fortune και το καινούριο είδος μεταφέρθηκε στη Βρετανία το 1844-1845. Η F.viridissima διαδόθηκε στους κήπους της Βρετανίας και της Αμερικής και για περισσοτερο από είκοσι χρόνια ήταν η μοναδική φορσύθια που καλλιεργόταν καθώς οι οφθαλμοί της είναι ανθεκτικοί στο κρύο. O Herman Zabel βοτανολόγος και διευθυντής στο δασικό βοτανικό κήπο του Munden που ανήκε στη δασολογική σχολή της ίδιας πόλης εντόπισε στο βοτανικό κήπο του Gronnigen ένα σπορόφυτο forsythia με εξαιρετικά κηπευτικά χαρακτηριστικά το 1784, καθώς ο κήπος είχε δύο μόνο φυτά forsythia ένα suspensa και ένα viridissima και καθώς ήταν γνωστή η αυτοστειρότητα που είναι και η αιτία της πολυμορφίας του suspensa θεωρηθηκε ότι είναι διασταύρωση ανάμεσα στα δύο είδη και ονομάστηκε το 1885, σε περιγραφή του Zabel στο μηνιαίο περιοδικό Gartenflora ως Forsythia x intermedia. Σύγχρονες γενετικές έρευνες όμως υποδηλώνουν  ότι η Forsythia x intermedia είναι μάλλον αποτέλεσμα σπάνιας αυτoγονιμοποίησης της Forsythia suspensa. Γνώρισε μεγάλη δημοτικότητα στη Γαλλία όπου οι ανθοφόροι θάμνοι ήταν πολύ δημοφιλείς την περίοδο της belle epoque, όπου έγινε γνωστή με το όνομα  mimosa de paris όπως ονομάζονται μέχρι σήμερα όλες οι ποικιλίες φορσύθιας ,είναι πιο ανθεκτική στο κρύο και από την viridissima αλλά φυσικά και την suspensa αλλά και προκάλεσε το ενδιαφέρον των φυτωριούχων που με τη μέθοδο της ανοικτής επικονίασης λόγω της αυτοστειρότητας και του πολυμορφισμού του είδους μπορούσαν να παράγουν καινούριες κηπευτικές ποικιλίες που μπορεί να ενδιέφεραν τους κηποτέχνες.

Το πρώτο mimosa de paris είναι ακόμη διαθέσιμο στα φυτώρια. Χαρακτηριστικά είναι τα λεπτά πέταλα. 

Αρχίζοντας από το 1899 το φυτώριο Spath στο Βερολίνο παρουσίασε διάφορες επιλογές του forsythia x intermedia όπως την vitelina  και την densiflora. Η επιτυχία ήρθε με το forsythia x intermedia spectabilis το 1906 και άρχισε η ευρεία διάδοση της forsythia στους κήπους. Μέχρι τότε καμμία άλλη forsythia δεν είχε τόσα πολλά λουλούδια, σήμερα η spectabilis αποτελεί το σημείο αναφοράς με το οποίο κάθε άλλη forsythia συγκρίνεται. Στο Arnold arboretum βρέθηκε ένα φυτό που είχε πιο ανοιχτό χρώμα ανθέων αλλά τα ίδια χαρακτηριστικά με το spectabilis και οναμάστηκε primulina.Σε έναν κήπο στο Οχάιο το 1930 σε φυτό primulina παρουσιάστηκε μια μεταλλαγή σε ένα κλαδί που είχε πιο μεγάλα και πιό πυκνά άνθη  που αναπαράχθηκε και ονομάστηκε Springs Glory από Wayside gardens to 1942, έχει πιο ανοικτό κίτρινο χρώμα (θειώδες- κίτρινο) αλλά μικρότερη ανθεκτικότητα των ανθέων στο ψύχος ενώ σε άλλον κήπο στην Βόρεια Ιρλανδία που λεγόταν Lynwood βρέθηκε άλλη μεταλλαγή σε κλαδί φυτού spectabilis  που αναπαράχθηκε και ονομάστηκε Lynwood  το 1935 και στην Αμερική διαδόθηκε ως Lynwood Gold, είναι πιο όρθια και έχει πιο ζωηρό κίτρινο χρώμα. Και οι τρείς  spectabilis,spring glory και lynwood ανθίζουν τέλη χειμώνα αρχές άνοιξης ανάλογα με το κλίμα πριν εμφανιστούν τα φύλλα. Η διάρκεια της ανθοφορίας είναι σύντομη αλλά θεαματική, παράμειναν μέχρι την δεκαετία του 70 οι τρεις κλασικές ποικιλίες φορσύθιας και η προσπάθεια που ακολούθησε είχε δύο κατευθύνσεις μια στην βόρεια αμερική για την δημιουργία πιο ανθεκτικών ποικιλιών στο κρύο  και μια στη Γαλλία αρχικα στο ερευνητικό κέντρο της INRA στο Angers  όπου  έγινε προσπάθεια για την παραγωγή πιο μικρών σε μέγεθος ποικιλιών με την πρόκληση μεταλλαγών με ακτίνες χ. και διαφορετικό χρωματισμό ανθέων.Αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας είναι η ποικιλία Courtalyn που διατίθεται με την εμπορική ονομασία Week end και διατίθεται ευρέως διεθνώς. Από ένα φυτό που προήλθε από μεταλλαγή springs glory προέκυψαν 248 σπόροι, αυτός αποτέλεσε ένα πληθυσμό από τον οποίο προέκυψαν πολλές ποικιλίες που έχουν διαδοθεί διεθνώς ενώ η προσπάθεια νέων ποικιλιών από αυτό τον πληθυσμό συνεχίζεται στα φυτώρια minier και .Οι ποικιλίες που προέκυψαν στη Βόρεια Αμερική επέτρεψαν την καλλιέργεια βορειότερα και ήταν συνήθως διασταυρώσεις των πιο ανθεκτικών f.europaea και f.ovata.

Ανθισμένος θάμνος forsythia x intermedia spectabilis πάνω και κάτω 

Η πιο εντυπωσιακή κίτρινη ανθοφορία της άνοιξης ανήκει στη Φορσύθια. 

Είναι χαρακτηριστικό το θειώδες χρώμα των ανθέων.

Από πάνω ένα φυτό spring glory και από κάτω ένα φυτό lynwood

Είναι χαρακτηριστική η ορθόκλαδη εμφάνιση του Lynwood.

Καινούρια είδη ανακαλύφθηκαν από φυσιοδύφες,τελείως αναπάντεχα ένα είδος φορσύθιας βρέθηκε στην Αλβανία και ονομάστηκε f.europaea ενώ ένα άλλο στην κορέα και ονομάστηκε f.ovata. Η ανθεκτικότητα των ανθεων τους στον παγετο εγιναν αιτια για την δημιουργία ποικιλιών που

forsythia courtalyn

maree d'or

melee d'or.

Αν η αρχικές mimosa de paris ήταν γερμανικής προέλευσης την belle epoque σήμερα οι καινούριες ποικιλίες είναι γαλλικής προέλευσης.

Το κλάδεμα.

Ο θάμνος αυτός έχει ταλαιπωρηθεί διαχρονικά από το κλάδεμα. Αν αφεθεί ακλάδευτος γίνεται μια μεγάλη μάζα από κλαδιά που ανθίζουν μόνο στις άκρες. Αν κλαδευτεί πριν την άνθηση αφαιρούμε την άνθηση της επερχόμενης άνοιξης.Οι ανθοφόροι οφθαλμοί εμφανίζονται το φθινόπωρο παραμένουν το χειμώνα όταν τα φύλλα έχουν πέσει και ανθίζουν τέλος χειμώνα αρχές άνοιξης ανάλογα με τον καιρό, μπορεί να υπάρξει και άνθηση το φθινόπωρο αν ο καιρός είναι ζεστός. Ο παγετός μπορεί να καταστρέψει τους οφθαλμούς και το φυτό δεν ανθίζει, τον δεύτερο  και τρίτο χρόνο τα κλαδιά ανθίζουν περισσότερο και η άνθηση σταδιακά μειώνεται. Έτσι το κλάδεμα χωρίζεται σε κλάδεμα ανανέωσης όπου όλο το κλαδί κόβεται σχεδόν στην βάση του όπου θα πετάξει καινούρια κλαδιά και κλάδεμα αραίωσης. Ακολουθείται ο κανόνας του ενός τρίτου η του ενός τετάρτου  όπου το ένα στα τρία  η το ένα στα τέσσερα κλαδιά κόβεται από την βάση, έτσι το φυτό ανανεώνεται τελείως σε τρία η τέσσερα χρόνια. Το κλάδεμα αραίωσης συνίσταται στο κόψιμο κλαδιών μέχρι την διασταύρωση, καθώς οι παλιές ποικιλίες έχουν την τάση να διακλαδίζονται. Τα κομμένα κλαδιά μπορούν να μπουν σε βάζο όπου διατηρούνται αρκετά. Είναι επίσης δυνατό να κόψει κανείς κλαδιά πριν ανθίσουν και να ανθίσουν νωρίτερα σε βάζο στο σπίτι.

Ανθισμένα κλαδιά στο σπίτι στην καρδιά του χειμώνα.