CHARMILLE
Ο ΚΟΙΝΟΣ ΚΑΡΠΙΝΟΣ
Carpinus betulus
Καρπίνος βετουλοειδής
Ο κοινός καρπίνος ονομάζεται έτσι στην Ευρώπη ενω στην Βόρεια Αμερική ονομάζεται ευρωπαικός καθώς υπάρχει αυτόχθονος καρπίνος και εκεί,αυτοφύεται απο τα πυρηναία μέχρι την νότια Σουηδία στο Βορρά και μέχρι τον Καύκασο και το Ιράν στα ανατολικά.
Ο κοινός καρπίνος έχει σφαιρικό σχήμα κόμης σε ανοικτό χώρο. |
Τα δένδρα αυτά φτάνουν τα 200 χρόνια και φτάνουν μέχρι 20 μέτρα σε ύψος και μερικές φορές τα 30 μέτρα και βρίσκονται μαζί με βαλανιδιές η οξιές σε πεδινά δάση στην Ευρώπη και είναι πολύ διαδεδομένα απο την επιφάνεια της Θάλασσας μέχρι 1000 μέτρα στις δυτικές άλπεις, στην Γαλλία είναι το τρίτο πλατύφυλλο δένδρο μετά την οξυά και την βελανιδιά.Απαιτεί υγρά εδάφη και νοτιότερα αρχίζει να αραιώνει η εμφάνιση του ενω ταυτόχρονα ανεβαίνει σε υψόμετρο για παράδειγμα στην Ελλάδα δεν απαντάται νοτιότερα απο την φθοιώτιδα και σε υψόμετρο 500-1400 μέτρων ενώ φθάνει μεχρι 1800 μέτρα στο Ιράν. Σε μεσογειακό κλίμα στο επίππεδο της θάλασσας θέλει αρκετά ποτίσματα για να διατηρηθούν πράσινα τα φύλλα το καλοκαίρι και να μην πέσουν πρόωρα. Όμως δεν είναι ο μοναδικός αυτόχθονος καρπίνος στην Ευρώπη καθώς υπάρχει και ο ανατολικός καρπίνος (Carpinus orientalis) που δεν έχει την ίδια ευρεία διάδοση, είναι διαδεδομένος στην νοτιανατολική Ευρώπη, στην Ελλάδα απαντάται σε υψόμετρο 200 - 1400 μέτρων σε όλη την ηπειρωτική χώρα αλλά και σε νησιά στο Βόρειο Αιγαίο και αντέχει περισσότερο σε ζεστό κλίμα και ξηρά εδάφη και είναι μικρότερος με πιο αργή ανάπτυξη συνήθως θάμνος η μικρό δένδρο και δεν χρησιμοποείται σε κήπους και πάρκα.
Τα χαρακτηριστικά οδωντωτά φύλλα με ανάγλυφες νευρώσεις του κοινού Καρπίνου
|
Τα φύλλα του Καρπίνου έχουν ανάγλυφες νευρώσεις και οδοντωτά άκρα.Γίνονται κίτρινα το φθινόπωρο και μπορεί να μείνουν στο δέντρο ξερά για αρκετό διάστημα το χειμώνα όπως στις βελανιδιές και στίς οξυές.Ο φλοιός ειναι λείος όπως στις οξυές και ξεχωρίζει από αυτές από τα οδοντωτά του φύλλα.Οι καρποί του είναι χαρακτηριστικοί του γένους.
Η οξιά συνήθως προτιμείται στην Βόρεια Ευρώπη για την δημιουργία φυτικών φραχτών από φυλλοβόλα, όμως η οξιά δεν αντέχει σε υγρά εδάφη η αργιλλικά που αντέχει ο καρπίνος,Νοτιότερα ο καρπίνος είναι πιο κατάλληλος λόγω της ευπάθειας της οξυάς στην ξηρασία ενω ακόμη νοτιότερα σε μεσογειακό κλίμα και ο καρπίνος είναι ακατάλληλος γιατί χρειάζεται πολλά ποτίσματα.
Ο καρπίνος βρήκε στον κήπο τη μεγαλύτερη χρήση τον 17ο αιώνα την εποχή του μπαρόκ στη Γαλλία και συνδέθηκε κυρίως με ενα κλάδεμα διαμόρφωσης των βραχιόνων του σε ένα κατακόρυφο επίππεδο που επιτρέπει τον περιορισμό της κόμης σε πλάτος χωρίς να χάνει σε πυκνότητα η κόμη , το φύλλωμα της κόμης παραμένει πυκνό και μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο σε δενδροστοιχίες όσο και σε φράχτες ταιριάζει για αυτό το σκοπό λόγω της ανθεκτικότητας στο κλάδεμα και του πυκνού φυλλώματος αλλά και λόγω της διατήρησης των φύλλων και το χειμώνα.Στη Γαλλία ο καρπίνος ονομάζεται charme και η σειρά από καρπίνους ονομάζεται charmille εννοώντας έτσι συνήθως ένα φράχτη απο καρπίνους.Χρησιμοποιηθηκε απο παλιά για αγροτικούς φράχτες αδιαπέραστους, είναι χαρακτηριστικό οτι στά ολλανδικά ονομάζεται Haagbeuk που σημαίνει οξυά για φράκτες, Haag ειναι φράχτης και beuk ειναι οξυά. Στις Βερσαλλίες στο δάσος που χρησιμοποείτο για κυνήγι απο τους βασιλιάδες της Γαλλίας κατά την διάρκεια του 18ου αιώνα διαμορφώθηκε ένα πλέγμα απο λεωφόρους με δενδροστοιχίες φτελιάς και ιπποκαστανιάς ενώ τα αλσύλια που δημιουργήθηκαν έτσι απόκτησαν φυτικούς φράχτες απο καρπίνους διαμορφωμένους σε κατακόρυφο επίπεδο ετσι ώστε να μην έχουν μεγάλο πλάτος ενώ κλαδεύονταν κατακόρυφα. Ο καρπίνος χρησιμοποιήθηκε επίσης για σκεπαστές δεδροστοιχίες διαμορφωμένος πάνω σε αψίδα και ονομάζεται berceau de charmille όπως επίσης για λαβυρίνθους που ήταν δημοφιλείς την εποχή εκείνη σαν παιχνίδι,οι φράχτες ήταν ψηλοί ώστε να μην υπάρχει ορατότητα και σχετικά στενοί ώστε να υπάρχουν μεγάλες διαδρομές σε μικρό χώρο ενώ υπήρχαν και αδιέξοδες διαδρομές που δυσκόλευαν τους παίχτες που έπρεπε να φτάσουν στο κέντρο που βρισκόταν ένα ανυψωμένο κιόσκι, και ονομάζονταν maze de charmille.Στον κήπο του παλατιού Het loo στην Ολλανδία έγινε ανακατασκευή με βάση τα παλιά σχέδια του 18ου αιωνα και δημιουργήθηκε και berceau de charmille αλλα και maze de charmille.Σε αψίδες απο ξύλο βαλανιδιάς αναπτύχθηκαν καρπίνοι που κλαδεύονται αρκετά ώστε να υπάρχει διάχυτο φως εσωτερικά ενώ υπάρχουν και παράθυρα.
Εκτός από τους φυτικούς φράχτες είναι επίσης κατάλληλος για την διαμόρφωση στερεών σχημάτων όπως κύλινδρος, πυραμίδα και για κλαδεμένες δεντροστοιχίες σε μια εποχή που τα φυτικά σχήματα έχουν επιστρέψει στη μόδα τις τελευταίες δεκαετίες.Οι κλαδεμένες δεντροστοιχίες μπορεί να προέρχονται απο δέντρα που έχουν υποστεί κλάδεμα διαμόρφωσης στο φυτώριο που επιτρέπει τον περιορισμό του πλάτους της κόμης,αν και η κόμη παραμένει πυκνή, μέσα σε συγκεκριμένες διαστάσεις κάτι που έχει σημασία για την εξοικονόμηση χώρου σε αστικές περιοχές,την απόκρυψη θέας και τον φωτισμό των φυτών που φυτεύονται από κάτω.
Για την δημιουργία φυλλοβόλλων φυτικών φράχτων στην βόρεια Eυρώπη ανταγωνίζεται την δημοφιλέστερη οξυά,και ο καρπίνος και η οξιά διατηρούν τα καστανά ξερά φύλλα το χειμώνα αλλά η οξιά είναι πιο αξιόπιστη σε αυτό το χαρακτηριστικό καθώς διατηρεί τα νεκρά φύλλα μέχρι να βγούν τα καινούρια ενώ ο καρπίνος τα διατηρεί λιγότερο και αυτό εξαρτάται απο τον καιρό και το κλάδεμα.
Η εμφάνιση του δέντρου σε νεαρή ηλικία παραπλανεί καθώς το δένδρο γίνεται αρκετά μεγάλο και πλατύ.Φθάνει τα 15-18 μετρα σε ύψος και μέχρι τα 12 σε πλάτος.
Οι καρποί του κοινού καρπίνου |
Carpinus betulus το φθινόπωρο |
Ο ευρωπαικός καρπίνος το χειμώνα διατηρεί αρκετά από τα καστανά φύλλα του πριν μείνει τελείως γυμνός και έχουν ωραίο χρώμα.
Η οξιά συνήθως προτιμείται στην Βόρεια Ευρώπη για την δημιουργία φυτικών φραχτών από φυλλοβόλα, όμως η οξιά δεν αντέχει σε υγρά εδάφη η αργιλλικά που αντέχει ο καρπίνος,Νοτιότερα ο καρπίνος είναι πιο κατάλληλος λόγω της ευπάθειας της οξυάς στην ξηρασία ενω ακόμη νοτιότερα σε μεσογειακό κλίμα και ο καρπίνος είναι ακατάλληλος γιατί χρειάζεται πολλά ποτίσματα.
Τα σπορόφυτα του είδους χρησιμοποιούνται για την δημιουργία φυτικών φραχτών την κατασκευή σχημάτων καθώς είναι φθηνότερα και διατηρούν το φύλλωμα τους και το χειμώνα.Οι κλωνικές επιλογές που υπήρχαν πριν τον 19ο αιώνα ήταν η incisa που ήταν γνωστή πριν το 1789 από την Βρετανία , η variegata πριν το 1770 απο την Βρετανία, και η quercifolia πριν το 1783 απο την Γερμανία ενώ πριν το 1850 περίπου εμφανίστηκε η pendula απο την Γαλλία.
Για δενδροστοιχίες ελεύθερου σχήματος και μεμονωμένα δέντρα χρησιμοποιούνται κλωνικές επιλογές , από τις οποίες η πιο διαδεδομένη είναι η Fastigiata που υπηρχε πριν το 1883 που αναφέρθηκε πρώτη φορά απο τον G.Nicholson του βοτανικού κήπου Kew και είναι ένα από τα καλύτερα δένδρα για δεδροστοιχίες σε πάρκα και είναι κατάλληλο και για μεμονωμένη φύτευση σε πάρκα όχι όμως σε στενά πεζοδρόμια σε πόλεις λόγω πλατιάς κόμης όταν μεγαλώνει που δεν είναι καθόλου fastigiate. Εάν ένα φυτώριο πουλάει καρπίνο τότε σχεδόν σίγουρα διαθέτει την fastigiata η όπως αλλιώς λέγεται Pyramidalis και πολλές φορές ειναι ο μόνος καρπίνος που διατίθεται όπως συμβαίνει στα φυτώρια στην Ελλάδα.Είναι ένα δένδρο με πιο πυκνό φύλλωμα από το είδος που έχει σχεδόν γεωμετρικό σχήμα χωρίς να κλαδεύεται, έχει ωραίο σχήμα σταγόνας όταν είναι νεαρό για να γίνει οβάλ όταν μεγαλώσει και να γίνει τελικά πυραμιδοειδές, χωρίς κυριαρχία κεντρικού στελέχους με φρέσκο πράσινο φύλλωμα την άνοιξη και κίτρινο το φθινόπωρο, τα φύλλα όμως δεν διατηρούνται το χειμώνα όπως συμβαίνει στα σπορόφυτα του είδους για αυτό δεν είναι κατάλληλο για φυτικούς φράχτες.Εμβολιάζεται συνήθως σε σπορόφυτα του είδους και μπορεί να παραχτεί και με σκληρά μοσχεύματα.
carpinus betulus fastigiata σε φυτώριο
|
Berceau de charmille εξωτερικά στο Het Loo |
Berceau de charmille εσωτερικα στο Het Loo. |
εύκολος λαβύρινθος maze de charmille στο Villandry |
Allee de charmille, αλέα απο καρπίνους. |
Αλέα απο καρπίνους με allium απο κάτω πλαισιωμένους από πυξάρι, με μικρό πλάτος κόμης που επιτρέπει το φωτισμό. |
Εκτός από τους φυτικούς φράχτες είναι επίσης κατάλληλος για την διαμόρφωση στερεών σχημάτων όπως κύλινδρος, πυραμίδα και για κλαδεμένες δεντροστοιχίες σε μια εποχή που τα φυτικά σχήματα έχουν επιστρέψει στη μόδα τις τελευταίες δεκαετίες.Οι κλαδεμένες δεντροστοιχίες μπορεί να προέρχονται απο δέντρα που έχουν υποστεί κλάδεμα διαμόρφωσης στο φυτώριο που επιτρέπει τον περιορισμό του πλάτους της κόμης,αν και η κόμη παραμένει πυκνή, μέσα σε συγκεκριμένες διαστάσεις κάτι που έχει σημασία για την εξοικονόμηση χώρου σε αστικές περιοχές,την απόκρυψη θέας και τον φωτισμό των φυτών που φυτεύονται από κάτω.
Αλέα απο καρπίνους σε περιορισμένο χώρο με μικρό πλάτος κόμης που επιτρέπει και την φύτευση απο κάτω γιατι δεν κρύβει το φώς. |
Διπλή δενδροστοιχία με μικρό πλάτος στο Dumbartonoaks |
Κλάδεμα διαμόρφωσης για περιορισμό του πλάτους της κόμης σε δένδρο καρπίνου σε φυτώριο. |
Κύλινδροι carpinus betulus σε φυτώριο |
Carpinus betulus fastigiata σε φυτώριο το φθινόπωρο.
|
Carpinus betulus fastigiata το χειμώνα πολλά και χονδρά κλαδιά |
Δένδρα carpinus betulus fastigiata σε αστικό πάρκο στην Βόρεια Αμερική,ένα αρχιτεκτονικό δένδρο. |
Όπως φαίνεται και από τις φωτογραφίες ο καρπίνος είναι κατάλληλος για δενδροστοιχίες όπου υπάρχει ο χώρος όπως σε πάρκα καθώς είναι ανθεκτικός στις ασθένειες και δεν υπάρχουν απώλειες δένδρων, μπορεί να περιοριστεί όμως με κλάδεμα που ανέχεται πολύ καλά.
Αλέα απο Fastigiata στην Ιταλία στο Castello di Venaria |
Μια άλλη κλωνική επιλογή που μοιάζει λίγο με το fastigiata είναι ο Carpinus betulus Columnaris εμφανίστηκε το 1891 στα φυτώρια Spath στη Γερμανία και περιγράφηκε απο τον ludwig Beissner, είναι μικρότερος με πολύ αργή ανάπτυξη με στενό ωοειδές σχήμα όταν είναι νεαρό που πλαταίνει αργότερα και τελικό ύψος μέχρι 8 μέτρα με πλάτος μεχρι 4 μέτρα. Λόγω της αργής του αναπτυξης δεν διαδόθηκε πολύ γιατί δεν ενδιέφερε τους φυτωριούχους,καθώς όμως το fastigiata έδειχνε το πρόβλημα του πλάτους της κόμης του προκάλεσε περισσότερο το ενδιαφέρον.Το 1935 όταν ο δήμος του Βερολίνου εξέφρασε τα παράπονα του για το fastigiata το φυτώριο Spath πρότεινε το Columnaris το οποίο όμως απορρίφθηκε απο τον δήμο.Μετά τον πόλεμο όταν άρχισε να φυτεύεται στην Ολλανδία διαπιστώθηκε η δυσκολία να επιβιώσει στο περιββάλλον του δρόμου.Μετα απο 35 χρονια άρχισαν να ξεραίνονται κλαδιά και μέσα σε δυό χρόνια το δένδρο είχε ξεραθεί, το δένδρο είχε εξαντλήσει τα θρεπτικά στοιχεία στο λάκκο φύτευσης, έτσι έγινε κατανοητό οτι το Columnaris έπρεπε να φυτεύεται σε ανοικτό έδαφος σε πάρκα η σε λάκκους 5 επι 5 μέτρων κάτω απο πεζοδρόμια.Σε αντίθεση με το Fastigiata διατηρεί την κυριαρχία του κεντρικού στελέχους.Η αναζήτηση για ένα δένδρο καρπίνου που έχει ανερχόμενα κλαδιά και παραμένει σχετικά στενό συνεχίστηκε στην Ολλανδία και το Βέλγιο και παρήχθησαν αρκετές καινούριες ποικιλίες που ηταν κατάλληλες για δρόμους.