Αγγλοκινέζικος κήπος

               η Jardin Anglo-Chinois 

 Τον 18ο αιώνα μια αλλαγή παρατηρείται στους κήπους στην Αγγλία και πιο συγκεκριμένα οι κήποι αντικαθίστανται από ένα τοπίο που μοιάζει φυσικό αλλά το έχει δημιουργήσει ό άνθρωπος. Αυτό συχνά  αναφέρεται ως πρωτοφανής αλλαγή στην Ευρώπη αποτέλεσμα καινούριων αντιλήψεων και της παρακμής του ancient regime  και οι επιρροές έχουν αναζητηθεί στην ανατολή και πιο συγκεκριμένα στην Κίνα. Δεν ήταν κάτι καινούριο στην Ευρώπη, οι  Ρωμαίοι και οι Βυζαντινοί κατασκεύαζαν κήπους που έμοιαζαν με φυσικά τοπία και το ίδιο φαίνεται ότι συνέβαινε στον ελληνιστικό κόσμο παρά την σπανιότητα των πηγών. ο Ψελλός ο βυζαντινός λόγιος αναφέρει για τον κήπο που δημιούργησε ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος  Θ ο  Μονομάχος που είχε μια τεχνητή λίμνη που η χλόη έφτανε μέχρι το νερό και όπου έκανε μπάνιο, ένα μπάνιο που αποδείχθηκε μοιραίο, ο συγγραφέας γράφει ότι ήταν ο αυτοκράτορας που πέθανε εξαιτίας της αγάπης του για τους κήπους. 

Αν και οι κήποι της Κίνας έγιναν γνωστοί από Γάλλους ιεραποστόλους και τις κινέζικες πορσελάνες η επιρροή πρέπει να αναζητηθεί πιο κοντά, η Κίνα ήταν πολύ μακριά, και πιο συγκεκριμένα στην Ιταλία, όπου άνθισε μια τοπιογραφία από Γάλλους ζωγράφους που ζωγράφιζαν όπως ήταν της μόδας στον 17ο αιώνα μυθολογικά θέματα της αρχαίας Ελλάδας, όμως το μυθολογικό θέμα φαινόταν να υποχωρούσε μπροστά στο σκηνικό που ήταν τα φυσικά τοπία της Ιταλίας. Οι τοπιογράφοι αυτοί έγιναν δημοφιλείς από τους πλούσιους συλλέκτες έργων  και τα έργα τους βρίσκονται σήμερα στη Αγγλία, η Ιταλία είχε όμως και άλλο τρόπο να επηρεάσει τον 18ο αιώνα, για τους πλούσιους Άγγλους ένα ταξίδι στην Ιταλία την χώρα της τέχνης ήταν συνηθισμένο, στην Ιταλία συνήθιζαν να κατασκευάζουν επαύλεις σε υψώματα που είχαν θέα και βρίσκονταν μέσα σε φυσικά τοπία χωρίς να έχουν κήπους, οι Άγγλοι εντυπωσιάζονταν από τα φυσικά τοπία αλλά και τις επαύλεις χωρίς κήπο.

Στην Αγγλία εκδόθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα ένα βιβλίο με θέμα την αρχιτεκτονική που είχε εικονογράφηση πίνακες με επαύλεις που βρίσκονταν μέσα σε φυσικά τοπία, οι επαύλεις αυτές βρίσκονταν στην Ιταλία και ο τίτλος του βιβλίου θα δώσει το όνομα του αργότερα σε ένα επάγγελμα, ο τίτλος ήταν landscape architecture.

Έτσι στην Αγγλία έγινε της μόδας να καταργούν τους κήπους γύρω από τις επαύλεις με ένα τοπίο που έμοιαζε φυσικό, αυτό επικρίθηκε αργότερα από τον τελευταίο εκπρόσωπο της τάσης ότι δεν ταιριάζει να βόσκουν αγελάδες έξω από τα παράθυρα μιας έπαυλης και οι κήποι άρχισαν να επιστρέφουν όμως για τους μιμητές του αγγλικού στύλ στην ηπειρωτική Ευρώπη παράμεινε και στα μέσα του 19ου αιώνα. Οι Ιταλοί είχαν τις επαύλεις σε φυσικά τοπία οι Άγγλοι είχαν βοσκοτόπους στους οποίους προσπαθούσαν να δημιουργήσουν μια αίσθηση φυσικού τοπίου.

Βασική επιδίωξη των σχεδιαστών ήταν να αναδείξουν το μέγεθος και την αξία της ιδιοκτησίας γιατί η κοινωνική θέση στη Αγγλία του 18ου αιώνα εξαρτιόταν από το μέγεθος και την αξία της  ιδιοκτησίας  γης και να εντυπωσιάσουν τους επισκέπτες που έρχονταν με άμαξα, οι δρόμοι ήταν καμπυλόγραμμοι για να μπορούν να στρίψουν οι άμαξες και έπρεπε να αναδεικνύουν  τη θέα της έπαυλης από μακριά, οι δενδροστοιχίες που είχαν φυτευτεί παλαιότερα έπρεπε να απομακρυνθούν γιατί εμπόδιζαν τη θέα της έπαυλης που ήταν πρωταρχικό μέλημα των σχεδιαστών τα δέντρα έπρεπε να πλαισιώνουν το σπίτι και όχι να το κρύβουν, οι λίμνες ήταν απαραίτητες για την αποστράγγιση των εδαφών που βελτίωναν  την παραγωγική αξία της γης, πολιτικά υπήρξε πλήρης επικράτηση του κόμματος των ουίγων  που είχαν την προέλευση στους προτεστάντες αντιβασιλικούς που είχαν καταστρέψει τους περισσότερους γεωμετρικούς κήπους στη διάρκεια του εμφυλίου γιατί οτιδήποτε δεν ήταν παραγωγικό, δεν έβγαζε χρήματα ήταν αμαρτία, το σύνθημα της εποχής ήταν βελτίωση που σήμαινε περισσότερα χρήματα και οι σχεδιαστές τοπίου ( landascape garderner)  όπως ονομάστηκαν ήταν συνήθως εγγειοβελτιωτές όπως ο πιο διάσημος ο  capability Brown, και ονομάστηκε έτσι γιατί στις συναντήσεις του με τους πελάτες έλεγε ότι το τοπίο έχει δυνατότητα να βελτιωθεί, μερικές φορές έπρεπε να μετακινηθεί ένα χωριό που χάλαγε τη θέα, έτσι κατά την διάρκεια του 18ου αιώνα δημιουργήθηκαν οι μεγάλοι άδειοι χώροι που ονομάζονται αγγλικοί κήποι και είναι βοσκοτόπια για πρόβατα με διάσπαρτες συστάδες δέντρων που ήθελε το καινούριο στύλ και ήταν δέντρα που είχαν χρησιμότητα για την ξυλεία τους, οι άδειοι αυτοί χώροι προυπήρχαν με την στροφή προς την προβατοτροφία και την περίφραξη των ιδιοκτησιών που έκανε δύσκολη την επιβίωση των χωριών από ακτήμονες αγρότες.  

 Σε ένα γαλλικό βιβλίο με τίτλο Le Jardin Anglo-Chinois (1770) γράφεται ότι ο καθένας γνωρίζει ότι ο αγγλικός κήπος είναι απλώς αντιγραφή του κινέζικου, ήταν μια διαδεδομένη αντίληψη στη Γαλλία γιατί ο κινέζικος κήπος υπήρχε για χιλιετίες ενώ ο αγγλικός  μόνο για μερικές δεκαετίες. 

                                  Ιαπωνικοί κήποι.

          

                         Οι ιαπωνικοί κήποι έχουν μια παράδοση μεγαλύτερη της χιλιετίας. Το κύριο χαρακτηριστικό τους είναι η συστολή του χώρου,

μέσα στον κήπο υπάρχουν λίμνες,  νησάκια, γέφυρες, ρέματα καταρράκτες, βουνά , λόφοι, ψάρια αυτό δίνει στον κήπο ένα παιδικό χαρακτήρα αν και αναφέρεται ότι το χαρακτηριστικό τους είναι η φυσικότητα διαφέρει τελείως από τον νατουραλισμό των ευρωπαίων, ο κήπος αυτός δεν μπορεί να περάσει σαν φυσικό τοπίο και δεν έχει αυτή την πρόθεση και στηρίζεται  σε ειδικά κλαδέματα διαφορετικά για πεύκα για φυλλοβόλα δένδρα όπως οι ιαπωνικοί σφένδαμοι και οι αειθαλείς θάμνοι όπως οι αζαλέες.  

 Η Ιαπωνία ήταν μια χώρα κλειστή στον έξω κόσμο και ανοίχτηκε στον έξω κόσμο μετά το 1860 όταν ο αμερικάνικος στόλος απαίτησε με τη δύναμη των όπλων το άνοιγμα της χώρας στο διεθνές εμπόριο, θα ήταν προτιμότερο για τους Αμερικανούς να αφήσουν τους Ιάπωνες στον απομονωτισμό τους την ειρήνη τους και τους κήπους τους γιατί ακολούθησε μια ιμπεριαλιστική περίοδος που έφερε τις δύο χώρες σε πόλεμο, εν τω μεταξύ μέσω της διπλωματίας των κήπων οι Ιάπωνες είχαν διαδώσει την τέχνη τους των κήπων διεθνώς αυτό έγινε μέσω των διεθνών εκθέσεων στις οποίες η ιαπωνική συμμετοχή περιείχε και ένα ιαπωνικό κήπο, έτσι έγιναν δημοφιλείς στις αρχές του 20 αιώνα στη δύση και δημιουργήθηκαν αρκετοί από Ιάπωνες που έγιναν δημοφιλείς,  ο πόλεμος έκανε τους κήπους αυτούς να γίνουν εκτός μόδας και να εγκαταλειφθούν. Η μόδα των ιαπωνικών κήπων έφτασε και στην Ελλάδα, στον εθνικό κήπο υπάρχει μια λίμνη με βραχώδεις ακτές ξύλινη γέφυρα  και ένα νησάκι, η ιαπωνική επιρροή είναι εμφανής όπως επίσης και σε μια δεξαμενή με υδρόβιες χελώνες. Ένα πιο εντυπωσιακό δείγμα ιαπωνικής επιρροής υπάρχει στη πρώην βασιλική ιδιοκτησία που βρίσκεται στο δήμο Ιλίου υπάρχει εκεί ένα σύμπλεγμα από νησάκια σε μια λίμνη που συνδέονται με ξύλινες γέφυρες ενώ την περιοχή διασχίζει ένας μικρός σιδηρόδρομος, ο πρώτος κήπος όμως που ονομάστηκε ιαπωνικός στην Ελλάδα δημιουργήθηκε πρόσφατα στο Πάρκο στο Παγκράτι  ακολουθώντας την διπλωματία των κήπων μια ιαπωνική εταιρεία χρηματοδότησε το έργο υπό την αιγίδα της ιαπωνικής πρεσβείας, το έργο δεν σχεδίασε Ιάπωνας αλλά το γραφείο του αρχιτέκτονα τοπίου Α. Σκορδίλη  που σχεδίασε επίσης τον κήπο στο αρχαιολογικό μουσείο.

 Ο πιο διάσημος ιαπωνικός κήπος εκτός Ιαπωνίας είναι ο ιαπωνικός κήπος στο Πόρτλαντ στο Όρεγκον  της Αμερικής

ένας καταρράκτης στον ιαπωνικό κήπο του Πόρτλαντ

  

            

Μια παραδοσιακή γέφυρα ιαπωνικού κήπου στο Πόρτλαντ

Αυτές οι γέφυρες κοσμούν τους ιαπωνικούς κήπους και δίνουν ωραία θέα στη λίμνη και στη βλάστηση που περιβάλλει την λίμνη.
Υπάρχουν όμως και άλλες γέφυρες που βρίσκονται σε τεθλασμένη γραμμή , δίπλα σε ίριδες και ψάρια koi.

Αυτές οι γέφυρες δείχνουν πόσο συνδεδεμένες είναι οι τέχνες της ποίησης  της ζωγραφικής και των κήπων.
Αναπαριστούν μια σκηνή από ένα ποίημα που ο ήρωας  θρηνεί και τοποθετείται σε μια γέφυρα δίπλα σε ίριδες, η σκηνή αυτή ήταν θέμα για ζωγράφους  και αναπαράγεται και από τον σχεδιαστή κήπου. 
Το ποίημα αυτό γράφτηκε μια χιλιετία περίπου από σήμερα.  
Τα πέτρινα φανάρια είναι επίσης ένα διακοσμητικό στοιχείο στους Ιαπωνικούς κήπους.

Τα βρύα καλύπτουν το έδαφος,  βράχους, αλλά και τα πέτρινα φανάρια , η κάλυψη με βρύα και λειχήνες δίνει την αίσθηση του πράσινου μαζί με αειθαλείς θάμνους κλαδεμένους σε σχήματα kamamono και o-korikomi.